همه چیز درباره سرطان تخمدان

سرطان تخمدان نوعی سرطان است که از تخمدان در زنان شروع میشود. سیستم تولید مثل زنان شامل دو تخمدان ، در هر طرف رحم است. اندازه هر یک از تخمدان ها به اندازه یک بادام است که به آنها تخمک گفته میشود و وظیف آنها تولید هورمون های استروژن و پروژسترون در بدن است. سرطان تخمدان اغلب تا زمانی که در لگن و شکم پخش نشود ، قابل شناسایی نیست. لذا در مرحله آخر و بعد از پخش شدن، درمان سرطان تخمدان دشوارتر است. در مراحل اولیه، که در آن بیماری محدود به تخمدان است ، به احتمال فراوان با موفقیت درمان میشود و به طور کلی از جراحی و شیمی درمانی برای درمان آن استفاده میشود.

علائم سرطان تخمدان

سرطان تخمدان در مراحل اولیه به ندرت عالئمی ایجاد میکند. همچنین در مرحله پیشرفته ممکن است عالئم کمی و غیراختصاصی ایجاد کند که اغلب به عنوان موارد شایع تر خوش خیم اشتباه گرفته میشوند. علائم و نشانه های سرطان تخمدان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نفخ شکم یا تورم
• هنگام غذا خوردن به سرعت احساس سیری می کنید
• کاهش وزن
• ناراحتی در ناحیه لگن
• تغییر در عادات روده ای ، مانند یبوست
• نیاز مکرر به ادرار کردن

انواع سرطان تخمدان

نوع سلول شروع کننده سرطان ، نوع سرطان تخمدان را تعیین میکند.

تومورهای اپیتلیال

تومورهای اپیتلیال که از الیه نازک بافتی که قسمت بیرونی تخمدان ها را می پوشاند، شروع می شود. حدود ۰۹ درصد سرطانهای تخمدان تومورهای اپیتلیال هستند.

تومورهای استرومایی

تومورهای استرومایی ، که از بافت تخمدان حاوی سلولهای تولید کننده هورمون شروع میشوند. این تومورها معموالً در مراحل زودتر از سایر تومورهای تخمدانی تشخیص داده می شوند. حدود ۷ درصد از تومورهای تخمدان استروما هستند.

تومورهای سلولهای جوانه ای

تومورهای سلولهای جوانه ای که از سلولهای تولید کننده تخمک شروع می شوند. این سرطان های نادر تخمدان در زنان جوان تر اتفاق می افتد.

بیشتر بخوانید: آیا سرطان ریه ارثی است؟

تاثیر سندرم لینچ و جهش ژن های BRCA بر سرطان تخمدان

به طور کلی، در اکثر عزیزانی که به صورت ارثی و به واسطه ژنتیک به سرطان های پستان و تخمدان مبتال شدند، سرطان در اثر جهش هایی در ژن های BRCA1 و BRCA2 بروز پیدا کرده است. از هر 500 نفر در 1 نفر این جهش های ژنتیکی دیده می شود.

سندرم لینچ یکی دیگر از بیماری های ارثی است که خطر سرطان تخمدان را باال می برد. اگر چه الزم به ذکر است که این بیماری بیشتر بر دستگاه گوارش تاثیر می گذارد و خطر ابتال به این نوع سرطان را افزایش می دهد. زنانی که به سندرم لینچ مبتال هستند به مقدار 9 تا 12 درصد ممکن است در طول زندگی به سرطان تخمدان مبتلا شوند. در خانواده هایی که آمار بروز سرطان تخمدان در آنها زیاد است اما هیچ جهش ژنتیکی شناسایی نشده است، کماکان عامل زمینه ساز این بیماری ناشناخته است. تحقیقات زیادی بر روی شناسایی نشانگر های ژنتیکی احتمالی سرطان تخمدان در حال انجام است.

نکات مهم در زمینه ژنتیکی سرطان تخمدان

جهش ژن BRCA ممکن است از هر یک از دو والد (پدر یا مادر)، انتقال پیدا کند. جهش در این ژن زمینه بروز سرطان تخمدان، پستان، پانکراس (لوزالمعده)، پروستات و سرطان های دیگر را فراهم می سازد. جهش در ژنBRCA ، خطر ابتال به سرطان تخمدان در زندگی را بین 10 تا 60 % بالا می برد.

لازم است بدانید با پیشرفت علم، روش های آزمایش جدیدی طراحی شده است که دقت بسیار بیشتری در تشخیص جهش های ژنتیکی و سرطان دارند. پیشنهاد می کنم در صورتی که  عزیزان بیش از سه سال پیش آزمایش ژنتیک داده اند و نتیجه آزمایش آن ها منفی بوده است، با یک پزشک متخصص در مورد آزمایش مجدد با صحبت کنند. نهادهای بین المللی تخصصی سرطان بیان می دارند، همه زنانی که سرطان تخمدان اپی تلیال، لوله فالوپ و صفاق دارند باید مشاوره ژنتیک بگیرند و آزمایش ژنتیک BRCA بدهند، حتی اگر سابقه خانوادگی سرطان ندارند.

بیمارانی که جهش ژن BRCA دارند ممکن است به شیمی درمانی بر پایه پالتین بهتر پاسخ دهند و احتمال برخی عوارض درمان در آن ها کمتر باشد. همچنین آزمایش های بالینی وجود دارد که جهش ژن BRCA را مشخص می کنند، این نوع آزمایش ها نیز برای افراد مبتال به سرطان تخمدان بسیار مفید است.

جهش ژنتیکی BRCA چگونه باعث درگیر شدن فرد با سرطان میشود؟

سرطان ارثی زمانی اتفاق می افتد که ژنی که در حالت طبیعی به پیشگیری از سرطان کمک می کند، تغییر کرده یا جهش یافته است. افرادی که به سرطان ارثی دچار می شوند احتمال بیشتری دارد که کسی از خویشاوندانشان به همین نوع سرطان یا سرطان مرتبط با آن دچار شده باشد. عالوه بر این، افرادی که جهش ژنتیکی دارند اغلب در سنین پایینتری دچار سرطان می شوند و متاسفانه ممکن است در طول زندگی خود بیش از یک مرتبه به سرطان مبتال شوند.

بیشتر بخوانید: حمله ژن ها به سلول های سرطانی

برخی ژن های انسانی پروتئین هایی می سازند که وظیفه شان سرکوب تومور است. این پروتئین ها، دی ان ای (DNA) آسیب دیده را ترمیم می کند و مواد ژنتیکی سلول را پایدار می سازد. هنگامی که ژنی تغییر می کند و جهش در آن اتفاق می افتد، این پروتئین دیگر ساخته نمی شود یا درست کار نمی کند، به همین خاطر دی ان ای آسیب دیده ترمیم نمی شود. بنابراین سلول ها ممکن است دچار تغییرات دیگری نیز بشوند که آن ها را به سرطان تبدیل می کند.

همانطور که گفتیم، جهش های ارثی در BRCA1 و BRCA2 خطر سرطان های سینه و تخمدان و همچنین انواع دیگر سرطان را افزایش می دهد. جهش ژن های BRCA1 و BRCA2 تغییر یافته را می توان از پدر یا مادر به ارث برد. هر کودکی که پدر یا مادرش ناقل یک جهش ژنتیکی باشند، ممکن است به احتمال %50 این جهش را به ارث ببرد.

آزمایش ژنتیک برای چه افرادی توصیه می شود؟

•  سابقه شخصی یا سابقه خانوادگی سرطان تخمدان
• سابقه شخصی سرطان پستان زیر 50 سال
• سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان پستان مردانه
• جهش ژنتیکی BRCA1 و BRCA2 یا سندرم لینچ در خانواده
• سابقه شخصی سرطان پستان سه گانه منفی پیش از 50 سالگی
• سابقه شخصی دو سرطان مرتبط با سندرم لینچ در هر سنی
• سابقه خانوادگی سرطان پستان زیر 45 سالگی (یا خود 45 سالگی)
• سابقه خانوادگی دو یا چند سرطان مرتبط با سندرم لینچ پیش از 50 سالگی

بیشتر بخوانید: جدیدترین واکسن سرطان کشف شد

فواید آزمایش ژنتیک برای بیماران مبتلا به سرطان تخمدان

آزمایش ژنتیک به بیماران سرطان تخمدان و پزشکان آن ها کمک می کند تا خطر تشخیص سرطان تخمدان ارثی در آینده را به حداقل برسانند. شیمی درمانی، درمانی بر پایه دارو های خاص است که برای مقابله با انواع مختلف سرطان استفاده می شود. بیمارانی که جهش ژنی BRCA دارند ممکن است بدنشان به شیمی درمانی بر پایه پالتین بهتر پاسخ دهد. شیمی درمانی پالتین با استفاده از داروهای بر پایه پالتین انجام می شود تا با اشکال خاصی از سرطان مقابله کرده و احتمال برخی عوارض سرطان را کاهش دهد. همچنین آزمایش ژنتیک به پزشکتان کمک می کند تا تشخیص دهند که آیا شما برای آزمایش های بالینی مناسب هستید یا نه.

بیشتر بخوانید: آزمایش ژنتیک برای تشخیص ژن ها

خانواده با آگاهی یافتن از زمینه ژنتیکی سرطان تخمدان، پستان و سرطان های مرتبط، اختیار بیشتری در مقابله با سرطان دارند. اعضای خانواده و پزشک اطالعات خوبی در مورد مراقبت های پیشگیرانه به دست می آورند و به کار می بندند. همچنین آزمایش ژنتیک به خانواده کمک می کند تا گام هایی برای جلوگیری از سرطان در آینده خود و عزیزان، بردارند.

پیشگیری از سرطان تخمدان با بررسی عوامل ژنتیکی

برخی از کار هایی که به کاهش خطر سرطان تخمدان برای افرادی که زمینه ارثی این بیماری را دارند به صورت زیر است:

غربالگری

دو بار در سال از سن 35 سالگی معاینه لگن باید انجام شود. این کار برای بیمارانی که عمل جراحی انتخابی برای کاهش خطر سرطان تخمدان انجام نداده اند، صورت می گیرد. همچنین میزان CA-125 خون افراد دو مرتبه در سال باید آزمایش شود (در صورتی که جراحی تخمدان برای کاهش خطر سرطان انجام نشده باشد.) سونوگرافی داخل واژنی (یک روش عکس برداری با استفاده از امواج صوتی) یکی دیگر از روش هایی است که انجام می شود.

دارو درمانی پیشگیرانه

قرص های ضد بارداری، خطر سرطان تخمدان در زنانی که جهش BRCA1 و BRCA2 دارند را کاهش می دهد.

عمل جراحی پیشگیرانه

با برداشتن تخمدان ها و لوله های فالوپ، خطر سرطان تخمدان تا حد چشمگیری پایین می آید.