آیا سرطان پروستات ارثی است؟

سرطان پروستات یک بیماری شایع است که مردان را معمولاً در میانسالی یا بعد از آن مبتلا می کند. علت دقیق سرطان ها از جمله پروستات مشخص نیست، اما مواردی وجود دارد که ممکن است احتمال ابتلای شما به سرطان را افزایش دهد. یکی از مواردی که به عنوان عامل خطر در ایجاد سرطان پروستات مطرح می شود، توارث و ژنتیک است. حال این سوال مطرح می شود که آیا سرطان پروستات ارثی است؟ چه رابطه ای بین تغییرات ژن و سرطان ها وجود دارد؟ به منظور آشنایی با سرطان پروستات و ژنتیک تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

سرطان پروستات و عوامل خطرساز

پروستات غده ای است که مجرای ادرار مرد را احاطه کرده و به تولید مایع منی (مایعی که اسپرم را حمل می کند) کمک می کند. در سرطان پروستات، سلول های خاصی در پروستات غیرطبیعی شده و بدون کنترل تکثیر می‌شوند، در نتیجه تومور ایجاد می‌کنند. به طورکلی، سه فاکتور به عنوان مهم ترین عوامل خطر برای سرطان پروستات شناخته شده است که عبارتند از:

• سن (عمدتاً مردان بالای 50 سال)
• اصل و نسب (عمدتا نژاد سیاه پوستان)
• سابقه خانوادگی سرطان

سن

سرطان پروستات عمدتاً مردان بالای 50 سال را تحت تأثیر قرار می دهد و با افزایش سن خطر ابتلا به آن نیز افزایش پیدا می کند. شایع ترین سن برای مردانی که به سرطان پروستات مبتلا می شوند، بین 70 تا 74 سالگی است. اگر زیر 50 سال دارید، خطر ابتلا به سرطان پروستات در شما بسیار کم است، با این حال ممکن خواهد بود.

اگر بیش از 50 سال دارید و در مورد خطر ابتلا به سرطان پروستات نگران هستید، بایستی آزمایشات سرطان پروستات را انجام دهید. این آزمایشات در افرادی که سابقه سرطان پروستات در خانواده خود دارند، بهتر است زودتر انجام شود.

نژاد (مردان سیاه پوست)

به طورکلی، احتمال ابتلا به سرطان پروستات در مردان سیاه پوست بیشتر از مردان دیگر است. علت آن به طور دقیق مشخص نیست، اما ممکن است به ژن ها مرتبط باشد. در بریتانیا، از هر 4 مرد سیاه پوست، 1 نفر در طول زندگی خود به سرطان پروستات مبتلا می شود. اگر شما دارای قومیت سیاهپوست مختلط هستید، به احتمال زیاد نسبت به یک مرد سفیدپوست در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات هستید. لذا برای انجام آزمایش های دوره ای و حتی آزمایشات ژنتیک می توانید به پزشک متخصص و مرکز مشاوره ژنتیک مراجعه نمایید.

سابقه خانوادگی سرطان

سابقه خانوادگی شما اطلاعاتی در مورد هرگونه مشکل سلامتی است که خانواده شما را تحت تاثیر قرار داده است. خانواده ها عوامل مشترک زیادی مانند ژن، محیط و سبک زندگی دارند. این عوامل در کنار هم می توانند به شما کمک کنند که آیا احتمال ابتلای شما به برخی بیماری ها بیشتر است یا خیر.

درون هر سلول بدن ما مجموعه ای از دستورالعمل ها به نام ژن وجود دارد. اینها از پدر و مادر ما به ارث رسیده است. ژن ها نحوه رشد، عملکرد و ظاهر بدن را کنترل می کنند. اگر مشکلی در یک یا چند ژن (که به عنوان نقص ژنی یا جهش شناخته می شود) ایجاد شود، گاهی اوقات می تواند باعث سرطان شود.

آیا سرطان پروستات ارثی است؟

یکی از سوالات متداولی که اغلب افراد مطرح می کنند این است که آیا سرطان پروستات ارثی است؟ چه رابطه ای بین سرطان پروستات و ژنتیک وجود دارد؟ بر اساس تحقیقات انجام شده، حدود 15 درصد از سرطان ها ممکن است از طریق ژن ها به نسل بعدی منتقل شوند. از این میان مهمترین سرطان هایی که احتمال وراثت و سابقه فامیلی بیشتری دارند، شامل سرطان پروستات، سرطان سینه، سرطان ریه، سرطان تخمدان و سرطان روده می شود.
در حقیقت اگر افراد خانواده شما به یکی از این سرطان ها مبتلا باشند، ممکن است خطر ابتلا به آن ها را افزایش دهد. چرا که ممکن است شما همان ژن های معیوب را از والدین خود به ارث برده باشید. با این حال، وجود سابقه سرطان در اقوام درجه اول، لزوما به معنای ابتلای فرزندان و نسل های آینده به سرطان نیست.

سرطان پروستات و ژنتیک

نقش ژنتیکی در خطر سرطان پروستات ثبت شده است و دانش در مورد ژنتیک مولکولی این بیماری در حال افزایش است. خوشبختانه مدیریت بالینی مبتنی بر دانش انواع بیماری های ارثی در حال ظهور است. عواملی که نقش ژنتیکی را در سرطان پروستات نشان می‌دهند عبارتند از:

1. بستگان درجه اول مبتلا به سرطان پروستات، از جمله سه نسل متوالی مبتلا به سرطان پروستات در دودمان مادری یا پدری.
2. سرطان پروستات با شروع زودرس (کمتر از 55 سال).
3.  سرطان پروستات با سابقه خانوادگی سرطان های دیگر (مانند سینه، تخمدان، پانکراس).

پدرم سرطان پروستات داشت، آیا من در خطرم؟

اگر پدر یا برادرتان به سرطان پروستات مبتلا شده باشد، در مقایسه با مردی که هیچ خویشاوندی به سرطان پروستات ندارد، دو و نیم برابر بیشتر احتمال ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد. اگر پدر یا برادرتان در زمان تشخیص کمتر از 60 سال سن داشتند، یا اگر بیش از یک خویشاوند نزدیک (پدر یا برادر) مبتلا به سرطان پروستات دارید، احتمال ابتلا به سرطان پروستات ممکن است، حتی بیشتر باشد.

اگر مادر یا خواهر شما سرطان سینه یا سرطان تخمدان داشته باشد، خطر ابتلا به سرطان پروستات نیز ممکن است بیشتر باشد. اگرچه سرطان پروستات می تواند در خانواده ها ایجاد شود، اما داشتن سابقه خانوادگی به این معنی نیست که به آن مبتلا می شوید. اما اگر خویشاوندان مبتلا به سرطان پروستات، سرطان سینه یا سرطان تخمدان دارید، مهم است که با پزشک متخصص و مشاور ژنتیک صحبت کنید، زیرا خطر ابتلا به سرطان پروستات ارثی ممکن است بیشتر باشد.

ژن های مرتبط با سرطان پروستات

به طورکلی، BRCA1 وBRCA2 دو ژنی هستند که همه دارند و از والدین منتقل می شوند یا به اصطلاح به ارث می رسند. عملکرد ژن های BRCA حفظ رشد طبیعی سلول های سالم و جلوگیری از رشد سلول های سرطانی است. در برخی افراد، این ژن ها تغییر کرده و به درستی کار نمی کنند که به آن جهش ژنی می گویند.

بدن شما می تواند این جهش های ژنی را در طول زمان ایجاد کند یا می تواند ارثی باشد. با این حال آمارها نشان می دهد که درصد کمی از سرطان های پروستات ارثی بوده و در خانواده ها رخ می دهد. این سرطان های ارثی با انواع ژن های ارثی مرتبط هستند. بهتر است بدانید که سرطان پروستات ارثی زودتر از موارد غیر ارثی (پراکنده) در فرزندان نسل های بعدی ایجاد می شود.

آیا در صورت داشتن جهش BRCA1 یا BRCA2 در معرض خطر سرطان پروستات هستم؟

مردانی که دارای جهش ژن BRCA2 هستند، خطر ابتلا به سرطان پروستات در طول عمرشان بیشتر است. اگر جهش BRCA1 دارید، خطر ابتلا به سرطان پروستات در طول زندگی شما ممکن است اندکی افزایش یابد. اما شواهد همچنان نامشخص است. برخی تحقیقات نشان می دهد که داشتن جهش ژن BRCA1 یا BRCA2 ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را در سنین پایین تر یا ابتلا به سرطان پروستات تهاجمی (احتمال انتشار بیشتر) افزایش دهد. با این حال، داشتن جهش BRCA به معنای ابتلا به سرطان پروستات نیست. اما اگر جهش BRCA دارید، مهم است که با یک مشاور ژنتیک صحبت کنید.

آیا می توان از سرطان پروستات پیشگیری کرد؟

اگرچه چگونگی پیشگیری از سرطان پروستات به طور دقیق مشخص نیست، اما یک سبک زندگی سالم می تواند از بروز آن جلوگیری کند. اگرچه رابطه سرطان پروستات و چاقی مشخص نشده است، اما می تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات تهاجمی (احتمال گسترش بیشتر) یا پیشرفته (سرطانی که به خارج از پروستات گسترش یافته است) را افزایش دهد. در نتیجه داشتن تغذیه سالم و فعالیت بدنی می تواند به شما در حفظ وزن و همچنین پیشگیری از سرطان کمک کند.

در صورتی که سابقه سرطان هایی مانند سرطان پروستات، سرطان سینه، سرطان تخمدان یا جهش شناخته شده ژن BRCA در خانواده خود دارید، توصیه می شود به یک متخصص ژنتیک مراجعه کرده و آزمایش ژنتیک تشخیص سرطان انجام دهید. اگرچه وجود سرطان پروستات لزوما به معنای ابتلای سرطان نیست، اما یکی از عوامل خطرساز در ابتلا به سرطان پروستات، ژنتیک و وراثت است. بنابراین، مراجعه به بهترین مشاور ژنتیک در تهران و انجام آزمایشات مرتبط می تواند به تشخیص و درمان زود هنگام کمک کند.