بر اساس گزارش ملی آمار دیابت 2020، بیش از 34 میلیون آمریکایی به بیماری دیابت مبتلا هستند که در واقع از هر 10 نفر یک نفر از این بیماری رنج می برد. شیوع دیابت نوع 2 نسبت به دیابت نوع 1 بیشتر است، به طوری که تقریباً 90 تا 95 درصد افراد به دیابت نوع 2 مبتلا هستند. معمولاً دیابت نوع 2 در بزرگسالان بالای 45 سال ایجاد می شود، اما شیوع آن در بین جوانان، نوجوانان و حتی کودکان نیز رو به گسترش است. شرایط سنی، کم تحرکی و چاقی از عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند، اما ژن های فرد نیز می‌توانند نقش داشته باشند. حال سوال اینجاست که آیا دیابت نوع 2 ژنتیکی است؟ چه ژن هایی در ابتلا به دیابت نوع 2 دخیل هستند؟ به منظور آشنایی بر تاثیر ژنتیک بر دیابت نوع 2 تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
دیابت نوع 2 و علائم آن
دیابت نوع 2 زمانی رخ می دهد که بدن فرد به اندازه کافی انسولین تولید نکرده یا به طور موثر از انسولین استفاده نمی کند و تنظیم سطح قند خون را برای بدن دشوار می کند. اگر سطح قند خون فردی بیش از حد بالا یا پایین شود، می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
با توجه به انجمن دیابت آمریکا، فرد مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است برخی از علائم زیر را تجربه کند:
- تاری دید
- افزایش تشنگی و گرسنگی
- زخم هایی که به کندی بهبود پیدا می کنند
- خستگی
- تکرر ادرار
اگر فردی مشکوک به دیابت نوع 2 باشد، می تواند با پزشک خود مشورت کند که می تواند آزمایش خون را برای بررسی بیماری تجویز کند. هیچ درمانی برای دیابت نوع 2 وجود ندارد، اما افراد مبتلا به این بیماری می توانند با مصرف داروها و پرهیز از غذاهایی که سطح قند خون را افزایش می دهند، سطح قند خون خود را کنترل کنند.
ژنتیک در دیابت نوع 2
انجمن دیابت آمریکا (ADA) بیان می کند که دیابت نوع 2 پیوند قوی تری با سابقه خانوادگی نسبت به دیابت نوع 1 دارد. عوامل محیطی مانند رژیم غذایی و سبک زندگی نیز بر خطر ابتلا به دیابت نوع 2 تأثیر می گذارد. با این حال انجمن دیابت آمریکا خاطرنشان می کند که می توان با ورزش کردن و رسیدن به وزن متوسط یا حفظ آن به پیشگیری از دیابت نوع 2 کمک کرد. همچنین نقش ژنتیک در چاقی نیز می تواند در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد، به طوری که فرد با استعداد ژنتیکی چاقی بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 قرار دارد. در هر حال، مطالعات علمی اخیر نشان داده است که ژنتیک نقش کلیدی در ایجاد دیابت نوع 2 دارد که در ادامه آن را بررسی خواهیم کرد.
این مطلب را بخوانید: ژنتیک و تاثیر آن بر اضافه وزن
نتایج مطالعات ژنتیک در دیابت نوع 2
در یک مطالعه اخیر برای دیابت نوع 2 به بررسی مشخصات ژنتیکی بیش از 180000 نفر پرداخته شد. برخلاف مطالعات قبلی که عمدتاً بر روی افراد با اصل و نسب اروپایی متمرکز بود، تقریباً نیمی از افراد در این مطالعه اجداد غیر اروپایی داشتند.
در پایان این مطالعه، دانشمندان 40 ژن که قبلا گزارش نشده بود، کشف کردند که در ایجاد دیابت نوع 2 نقش دارند. در حالی که دانشمندان از عوامل خاصی آگاه هستند که ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را در افراد افزایش دهد، یک سوال مهم این است که ژنتیک چه نقشی دارد؟
محققان از ایالات متحده و انگلیس برای تجزیه و تحلیل مشخصات DNA هزاران نفر از اجداد مختلف همکاری کردند. با انجام این کار، آنها نه تنها ژن‌های جدیدی را شناسایی کردند که به دیابت نوع ۲ کمک می‌کنند، بلکه یک گام به عوامل خطرساز ژنتیکی برای این بیماری نزدیک‌تر شدند.
کدام ژن ها می توانند باعث دیابت نوع 2 شوند؟
با توجه تحقیقات انجام شده در سال 2013، ژن‌های زیر می‌توانند منجر به افزایش احتمال ابتلای فرد به دیابت نوع ۲ شوند:
- CAPN10: این ژن آنزیم هایی را رمزگذاری می کند که پروتئین ها را تجزیه می کنند. این اولین ژنی بود که دانشمندان تایید کردند ارتباط قطعی با دیابت نوع 2 دارد.
- TCF7L2: این ژن کد کننده پروتئین قوی ترین پیوندها را با دیابت نوع 2 در تمام گروه های نژادی دارد.
- ABCC8: این ژن ممکن است ترشح انسولین را مختل کند.
- GCGR: این ژن یک گیرنده گلوکاگون است.
- GCK: این یک ژن برای آنزیم گلوکوکیناز است که متابولیسم گلوکز را سرعت می بخشد و به عنوان یک حسگر گلوکز عمل می کند.
- GLUT2: این ژن یک انتقال دهنده گلوکز را رمزگذاری می کند که ورود گلوکز به سلول های بتای پانکراس را تنظیم می کند.
- SLC2A2: این ژن ورود گلوکز به سلول های بتای پانکراس را تنظیم می کند و باعث ترشح انسولین می شود.
- HNF4A: ژن های کبد و پانکراس را تنظیم می کند.
- HNF4A: این ژن هورمون انسولین است.
- KCNJ11: این ژن برای کانال های پتاسیم است که باعث آزاد شدن انسولین می شود.
- LPL: این آنزیم لیپوپروتئین لیپاز است که تری گلیسیرید (چربی ها) را تجزیه می کند.
- PPARG: این ژن تمایز سلول های چربی را تنظیم می کند.
- PIK3R1: این ژن در سیگنال دهی انسولین نقش دارد.
علاوه بر موارد ذکر شده، محققان ژن هایی را شناسایی کردند که ممکن است در ایجاد دیابت نوع 2 نقش داشته باشند. بر اساس مطالعاتی که اخیرا برای ژنتیک در دیابت نوع 2 انجام شده است، اکنون 117 ژن را شناسایی شده که 40 مورد از آنها قبلاً گزارش نشده بود. به همین دلیل است که محققان، مطالعات اخیر را یک گام بزرگ برای درک بهتر این بیماری می دانند. علاوه بر ژنتیک، عوامل محیطی نیز می توانند بر ابتلای فردی به دیابت نوع 2 تأثیر بگذارند که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
تعامل ژن و عوامل محیطی در دیابت نوع 2
ژن های یک فرد با محیط اطرافش تعامل دارند تا ژن های او را فعال یا غیر فعال کنند. این فرآیند اپی ژنتیک نامیده می شود که همچنین می تواند در ایجاد دیابت نوع 2 نقش داشته باشد. تغییرات اپی ژنتیک توالی DNA را تغییر نمی دهد، بلکه بر بیان ژن تأثیر می گذارد. علاوه بر این، عوامل محیطی مانند رژیم غذایی، ورزش و عفونت می توانند منجر به تغییرات اپی ژنتیکی شوند. به عنوان مثال، یک بررسی در سال 2020 نشان می دهد که کربوهیدرات ها و فیبر رژیم غذایی می توانند اصلاح کننده برخی از انواع ژنتیکی در دیابت نوع 2 باشند.
شانس ارث بردن دیابت نوع 2 چقدر است؟
- بر اساس مطالعات ژنتیک در دیابت نوع 2، احتمال ارث بردن این بیماری به شرح زیر است:
- ابتلای یکی از والدین: برای فردی که یکی از والدین مبتلا به دیابت نوع 2 است، 40 درصد خطر مادام العمر وجود دارد.
- ابتلای هر دو والدین: برای فردی که هر دو والدین مبتلا به دیابت نوع 2 دارند، 70 درصد خطر مادام العمر وجود دارد.
- ابتلای بستگان درجه یک: اگر یکی از بستگان درجه یک فرد مبتلا به دیابت نوع 2 باشد، سه برابر بیشتر احتمال دارد به دیابت نوع 2 مبتلا شود. یکی از بستگان درجه یک کسی است که یک فرد 50 درصد از ژن های خود را با او مشترک است، مانند والدین یا خواهر و برادر کامل.
پیشگیری از دیابت نوع 2
رژیم غذایی و عوامل رفتاری می توانند بر ابتلای فردی با استعداد ژنتیکی به دیابت نوع 2 تأثیر بگذارند.
رژیم غذایی
حفظ وزن در حد متوسط برای کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 ضروری است. در سال 2013-2016، 89درصد از بزرگسالان آمریکایی که پزشکان آنها اخیراً دیابت آنها را تشخیص داده بودند دارای اضافه وزن یا چاقی بودند.
به عنوان مثال، یک مطالعه در سال 2020 در The Lancet منتشر شد، به تأثیر مداخله سبک زندگی فشرده بر جوانان مبتلا به دیابت اولیه پرداخت. محققان دریافتند که رژیم غذایی کم انرژی و فعالیت بدنی منجر به کاهش وزن قابل توجه و بهبود دیابت در بیش از حد 60 درصد شرکت کنندگان می شود. به منظور پیشگیری از دیابت نوع 2 توصیه می شود که وعده های غذایی کمتری مصرف کرده و از خوردن غذاهای چرب و نوشیدنی های شیرین اجتناب کنند. علاوه بر این، برخی تحقیقات نشان می دهد که آنتی اکسیدان های موجود در میوه ها و سبزیجات و منیزیم می تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
عوامل سبک زندگی
یک بررسی در سال 2020 نشان می دهد که سبک زندگی با این بیماری مرتبط است و ممکن است منجر به چاقی، استرس اکسیداتیو و مقاومت به انسولین شود. یک فرد می تواند برای کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2، موارد زیر را کاهش داده یا اجتناب کند:
- مصرف الکل
- سیگار کشیدن
- استرس و تنش عصبی
- بیخوابی
- مصرف آنتی بیوتیک ها
آزمایش ژنتیک در دیابت نوع 2
افراد می توانند آزمایشی را برای تعیین اینکه آیا ژن های خاصی دارند که آنها را در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 قرار می دهد، انجام دهند. آزمایش ژنتیک می‌تواند به افراد انگیزه دهد تا در رژیم غذایی و عادات سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنند تا به کاهش خطر کمک کنند. افراد می توانند با متخصص مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنند تا بدانند آیا آزمایش ژنتیک برای آنها مناسب است یا خیر.
کلام آخر
دیابت نوع 2 یک پیوند ژنتیکی دارد که می تواند افراد با سابقه خانوادگی را بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دهد. ژن‌های متعددی دخیل هستند و افراد می‌توانند با آزمایش ژنتیک متوجه شوند که آیا این ژن‌ها را دارند یا خیر. اما از آنجایی که ژن ها می توانند بیان خود را به دلیل عوامل محیطی تغییر دهند، افراد می توانند با رژیم غذایی و استراتژی های سبک زندگی بر ابتلای آنها به دیابت نوع 2 تأثیر بگذارند. در نهایت توصیه می شود برای وجود احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 و پیشگیری از آن به مرکز مشاوره ژنتیک مراجعه کنید تا آزمایشات و بررسی های لازم انجام شود.
سلام
ممنون از مطالبتون
یه سوال،دختری که پدرش زیر پنجاه سالگی به دیابت نوع ۲ مبتلاشده در حالی که خود دختره طبق آزمایشاتی که داده سالم هست،آیا امکانش هست که این بیماره به صورت نهفته در ژن دختر وجود داشته و بعدا انتقال وراثت هم داشته باشه؟مورد ازدواج هست ممنون میشم از راهنماییتون
سلام
بله امکانش هست
باید آزمایش های ژنتیک مربوطه انجام شود