سلول درمانی بیماری ام اس

گزینه‌های درمانی مختلفی برای بیماری ام اس وجود دارد که در کاهش علائم و کند شدن روند بیماری موثر است. یکی از روش‌های موثری که به تازگی در درمان ام اس مورد توجه قرار گرفته است استفاده از سلول‌های بنیادی است.

سلول‌های بنیادی انواعی از سلول‌ها هستند که می‌توانند به هرگونه سلول بالغی در بدن تبدیل شوند. در واقع سلول‌های بنیادی می‌توانند به اندام‌های مختلف بدن که دچار آسیب شده‌اند کمک نماید تا خودشان را ترمیم نمایند.

این سلول‌ها در اندام‌ها و بافت‌های مختلف بدن وجود دارند و می‌توانند برای مدت‌های طولانی غیرفعال باقی بمانند. بخش‌هایی که این سلول‌ها در آنها یافت می‌شوند عبارتند از:

• مغز
• مغز استخوان
• خون و رگ‌های خونی
• ماهیچه‌ها
• پوست
• کبد

محققان سلول‌های بنیادی را جایگزین سلول‌های آسیب دیده در بیماری ام اس می‌نمایند. این سلول‌ها به دو صورت ممکن است برای پیوند استفاده شوند:

• پیوند سلول‌های بنیادی خونساز اتولوگ

در این روش ابتدا سلول‌های سیستم ایمنی بیمار مبتلا به ام اس را با روش‌هایی مانند شیمی درمانی با کمک آنتی بادی‌های immuno ablativ تخریب و از بین می‌برند سپس با پیوند سلول‌های بنیادی خونسازی اتولوگ خود بیمار، باعث رشد سلول‌های خونی جدید از جمله گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت شوند.

با این روش سیستم ایمنی فرد بیمار که باعث بروز علائم ام اس می‌شد از بین می‌رود و سیستم ایمنی که عملکردی طبیعی دارد جایگزین این سلول‌ها می‌شود.

درمان با سلول‌های بنیادی مزانشیمی

درمان با سلول‌های بنیادی مزانشیمی یکی از روش‌های درمان بیماری ام اس است اما این روش درمانی هنوز در مرحله‌ی کارآزمایی بالینی قرار دارد.

سلول‌های بنیادی مزانشیمی در ترمیم میلین نقش دارند و می‌تواند اثرات مثبتی در سیستم ایمنی بیمار مبتلا به ام اس داشته باشد.

روش درمان به این صورت است که سلول‌های بنیادی مزانشیمی از مغز استخوان بیمار و یا سایر بافت‌های تهیه می‌شود. این سلول‌ها در آزمایشگاه تکثیر می‌شود و سپس به بدن بیمار تزریق می‌شوند.

آیا تزریق سلول بنیادی به درمان قطعی ام اس کمک میکند؟

تجزیه و تحلیل نتایج مطالعات حاصل از کارآزمایی‌های بالینی که تاکنون برای درمان بیماری ام اس انجام گرفته است نشان می‌دهد که سلول درمانی بیماری ام اس نتایج امیدوار کننده‌ای را در بر دارد. بررسی‌های انجام شده این نتایج را بیان می‌کنند:

• سلول‌های بنیادی می‌توانند سیستم ایمنی بیماران مبتلا به ام اس را تنظیم نمایند.
• این سلول‌ها فاکتورهای تغذیه‌ای را آزاد می‌نمایند که شامل مولکول‌هایی برای رشد نورون‌های مغز هستند.
• سلول‌های بنیادی توانایی بازسازی سلول‌ها تخریب شده در بیماری ام اس و تمایز به سلول‌ها تخصصی با عملکردی طبیعی را دارند.

مطالعات درمانی در این زمینه هنوز تکمیل نشده است و باید تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود.

آیا سلول درمانی بیماری ام اس تایید شده است؟

در حال حاضر هیچ نوع روش درمانی با سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری ام اس مورد تائید سازان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) قرار نگرفته است و تمام مراحل درمانی و نتایج مطالعات به دست آمده حاصل از کارآزمایی‌های بالینی انجام شده در این حیطه است.

در حال حاضر سلول درمانی برای درمان سرطان خون با تائید FDA در حال انجام است. با اینکه استفاده‌ی عمومی از این روش درمانی در کارآزمایی‌های بالینی برای درمان بیماری ام اس مورد تائید قرار گرفته است با این وجود پزشکان متخصص خواهان انجان مطالعات بیشتر برای استفاده از این روش در درمان بیماری ام اس هستند.

درمان ام اس با سلول های بنیادی در ایران

در کشور ما نیز روش درمان بیماری ام اس با سلول‌های بنیادی مانند بسیاری از کشورهای دیگر به صورت کارآزمایی‌های بالینی کوچک و محدود در حال انجام است.

این تحقیقات در دانشگاه‌های علوم پزشکی مختلف در سراسر کشور و با نظارت محققان و پزشکان متخصص نتایج امیدوار کننده‌ای را در پی داشته است. اما با توجه به اینکه این روش درمانی یک روش جدید است، محققان در پایان تحقیقات خود بر این نکته تاکید دارند که جهت تائید این روش درمانی باید مطالعات بیشتری با نمونه‌های بیشتر و سال‌های پیگیری طولانی مدت انجام شود تا بتوان با اطمینان اعلام کرد که آیا این روش درمانی به صورت قطعی برای بیماران مبتلا به ام اس موثر خواهد بود یا خیر.

به عنوان مثال نتایج یک مطالعه با سرپرستی دکتر ماندانا محی الدین بناب در مرکز تحقیقات هماتولوژی و آنکولوژی بیمارستان شریعتی تهران که با استفاده از سلول‌های مزانشیمی انجام شد نشان می‌دهد از 5 بیماری که وارد این مطالعه شدند 1 بیمار بهبود یافت، 2 بیمار علائم بهبودی را نشان دادند و 2 بیمار دیگر بدون تغییر باقی ماندند.

با توجه به اینکه این روش درمانی هیچ گونه عارضه و خطری را برای بیماران به همراه ندارند بنابراین می‌توان این روش درمانی را برای بیماران داوطلب انجام داد. این بیماران می‌توانند در کارآزمایی‌های بالینی که در دانشگاه‌های علوم پزشکی مختلف در سراسر کشور در حال انجام است وارد شوند و علاوه بر کسب نتایج مثبت، به پیشرفت نتایج تحقیقات این روش درمانی نیز کمک نمایند.