توسعه و پیشرفت علم پزشکی، رویداد هایی را رقم زده است که در حوزه ی تشخیص و درمان بیماری ها حیرت آور هستند. سلول درمانی یکی از دستاورد های علوم پزشکی است که می تواند به عنوان درمان قطعی بسیاری از بیماری های سخت و صعب العلاج مطرح شود. احتمالا برای شما نیز بسیار جالب و خوشحال کننده است که بدانید بیماری هایی از جمله سرطان، بیماری های خود ایمنی، بیماری ها و نارسایی های ژنتیکی که سلامتی و حتی زندگی انسان های زیادی را تهدید میکنند، قابل درمان هستند و می تواند به مسیر درمان و بهبودی آنها امیدوار بود. در این مقاله به طور کامل با جریان سلول درمانی و تاثیرات شگفت انگیز آن آشنا خواهید شد.
سلول درمانی چیست؟
سلول درمانی یا cellular therapy همانطور که از نام آن می توان فهمید، روشی درمانی است که در آن از سلول های زنده و بنیادی استفاده می شود. در سلول درمانی، سلول های بنیادی زنده را وارد بدن بیمار می کنند تا نقص عملکرد سلول های عامل بیماری، به این صورت جبران شود. در نتیجه وقتی سلول های سالم و زنده به فعالیت ادامه می دهند، بیماری بهبود پیدا خواهد کرد.
سلول درمانی عبارت است از تجویز سلول های زنده و اغلب تصفیه شده در بدن بیمار برای رشد، جایگزینی یا ترمیم بافت آسیب دیده؛ که در نهایت این پروسه منجر به درمان بیماری می شود. انواع مختلفی از سلول ها را می توان در سلول درمانی استفاده کرد. از جمله: سلول های بنیادی خون ساز (تشکیل دهنده خون)، سلول های بنیادی ماهیچه های اسکلتی، سلول های بنیادی عصبی، سلول های بنیادی بالغ که به ساختارهایی به عنوان بافت همبند خون تمایز می یابند. سلول های لنفاوی، استخوان و غضروف، لنفوسیت ها، سلول های دندریتیک و سلول های جزایر پانکراس.
سلول درمانی به دو روش قابل انجام است:
- سلول درمانی اتولوگ
در این روش سلول هایی که به منظور درمان مورد استفاده قرار میگیرند، از بدن خود بیمار دریافت و تصفیه شده اند.
- سلول درمانی آلوژنیک
سلول درمانی آلوژنیک، یعنی سلول های درمان کننده از بدن فردی دیگر به عنوان اهدا کننده دریافت شوند. فردی که این سلول ها از او دریافت می شوند، بیمار نیست و به همین دلیل روند آماده سازی سلول ها با سرعت بیشتری انجام می شود.
انواع سلول های مورد استفاده در سلول درمانی
سلول هایی که برای استفاده در سلول درمانی به کار گرفته می شوند، به دو گروه سلول های پر توان و سلول های چند توان تقسیم می شوند. هریک از انواع این سلول ها، کارکرد های منحصر به فردی داشته در بدن، به سلول های خاصی تبدیل می شوند. در حالت طبیعی، سلول های چند توان نقش های محدود تری دارند. به این معنا که قابلیت تبدیل به انواع زیادی از سلول ها را ندارند.
برای مثال: در سلول درمانی سرطان، سلول های T شکل کشنده سرطان از خون بیمار جمع آوری شده و بعد از پالایش و تکثیر در فضای آزمایشگاهی، به منظور مبارزه با بیماری وارد بدن فرد می شوند.
سلول درمانی چه بیماری هایی را درمان میکند؟
درمان با سلول های T با گیرنده آنتی ژن کایمریک (CAR) به عنوان مراقبت استاندارد برای برخی از انواع سرطان های خون تایید شده است.
نسل جدیدی از درمان‌های CAR T-cell که به طور بالقوه بهتر قادر به شناسایی سلول‌های تومور و غلبه بر حرکات فراری تومورها هستند، اکنون در حال آزمایش بالینی هستند. آزمایشات این درمان ها نیز در بیماران مبتلا به بدخیمی های غیر هماتولوژیک مانند سرطان پروستات، سینه، معده و رکتوم و غیره در حال انجام است.
دانشمندان همچنین در حال بررسی راه هایی برای موثرتر کردن درمان با سلول T CAR و همچنین کاهش عوارض جانبی درمان هستند
بیشتر بخوانید : ژن درمانی سرطان
سلول درمانی با سلول های بنیادی پرتوان
انواع سلول های بنیادی پرتوان که در سلول درمانی به کار برده می شوند، موارد زیر هستند:
سلول های جنینی
همانطور که از نام این سلول ها پیدا است، از بدن جنین دریافت شده و در شرایط استاندارد آزمایشگاهی کشت می شوند. از قابلیت های سلول های جنینی این است که سرعت رشد و تکثیر بالایی دارند و می توانند در بدن بیمار به انواع زیادی از سلول ها تبدیل شوند. البته در مواقعی که تطابق لازم بین سلول های جنینی و بدن فرد بیمار ایجاد نشود، ممکن است سیستم ایمنی بدن بیمار واکنش مقابله ای نشان دهد.
سلول های القایی بزرگسالان
با استفاده از بازنویسی سلول های بنیادی بزرگسالان می توان از آن ها در فرآیند سلول درمانی بهره برد.به این صورت که سلول هایی از قسمت آسیب دیده بدن بیمار برداشته شده و سپس از طریق ایجاد تغییر در DNA آنها به سلول های پرتوان تبدیل می شوند. مزیت این شیوه از سلول درمانی نسبت به استفاده از سلول های جنینی این است که به دلیل اینکه سلول ها از بدن خود بیمار دریافت شده اند، احتمال عدم تطابق از بین می رود.
اما، سرعت بازدهی در استفاده از سلول های القایی کمتر است. زیرا ایجاد تغییر در سلول های بزرگسالان، سخت تر از تغییر دادن سلول های جنینی است؛ و حتی ممکن است در روند دستکاری ژنتیکی، بسیاری از سلول های بزرگسالان از بین بروند.
انتقال هسته سلول های بنیادی
برای انتقال هسته سلول های بنیادی، هم می توان از سلول های بدن خود فرد استفاده کرد و هم می توان از یک اهدا کننده ی سالم سلول گرفت. در این روش، هسته ی سلول های بنیادی برداشته شده و به سلول فرد بیمار منتقل می شود. در نهایت امکان ایجاد سلول پرتوان مهیا است.
سلول های جنینی پارتنوژنتیک
در این روش، با استفاده از مواد شیمیایی و داروهایی ویژه، تخمک ها را به گونه ای که مورد نظر است بارور می کنند. در نتیجه جنین شکل می گیرد. سلول های بنیادی مورد نیاز از بدن این جنین دریافت خواهند شد. در سلول درمانی با استفاده از این شیوه نیز، همخوانی و تطابق کامل بین سلول های بنیادی جنین و فرد بیمار وجود دارد. این تکنیک سلول درمانی، بسیار موثر و نتیجه بخش است.
سلام وعرض ادب
ببخشید شما توصیه درباره ژن درمانی بیماری میوپاتی عضلانی دارید
باسلام و خسته نباشید به عرض میرسانم که پسرم (۱۵ساله) دچار پارگی شبکیه چشم راست شد که پس از جراحی توسط جراح فوق تخصص شبکیه چشم متاسفانه بینایی چشمش رو از دست داد و دکتر از بازگشت بیناییش دیگر نام امید است.
سوال بنده از خانم دکتر این است که ایا با روش ژن درمانی یا سلول درمانی امید بازگشت بیناییش را داشته باشیم یا….
ممنون میشم که جواب سوالم رو بدید،🙏